Details Published: 23 January 2023

ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
(πρωτόκολλο ενεργειών)

Με τον όρο «σχολικός εκφοβισμός» (school bullying), περιγράφεται μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και
επαναλαμβανόμενη βία σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός του σχολείου.

Μορφές εκφοβισμού
• Σωματικός: όταν ασκείται βία προς κάποιο πρόσωπο με αποτέλεσμα τον τραυματισμό του ή απειλή τραυματισμού. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα,
σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές, κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές, περιορισμό του άλλου μέσω
σωματικών πρακτικών.
• Λεκτικός: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση
παρατσουκλιών.
• Σεξουαλικός: υβριστικά σχόλια, σκίτσα και ζωγραφιές με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, σεξουαλικές
επιθέσεις.
• Ηλεκτρονικός: αποστολή απειλητικών ή υβριστικών μηνυμάτων ή υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των κινητών τηλεφώνων, χρήση ή
παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου, αποκλεισμός του από μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του από άγνωστο νούμερο.
• Εκφοβισμός με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων, συνοδευόμενη από απειλές. Εξαναγκασμός σε αντικοινωνικές
πράξεις.
• Έμμεσος ή κοινωνικός: προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, με την άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να
αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών.
• Ρατσιστικός: Περιθωριοποίηση, χρήση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της
διαφορετικότητας.

Ο ρόλος του σχολείου στην πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης
Ο ρόλος του διευθυντή

Φροντίζει για την ανάπτυξη θετικού κλίματος στο σχολείο.
Φροντίζει για τη δημιουργία και τη διατήρηση της ασφάλειας όλων των μελών της σχολικής κοινότητας.
Εποπτεύει τους χώρους του σχολείου.
Είναι υπεύθυνος για την πρόληψη της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού.
Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη διοργάνωση σεμιναρίων και εκπαίδευσης του προσωπικού του σχολείου σε θέματα αναγνώρισης.
και αντιμετώπισης περιστατικών σχολικού εκφοβισμού.
Έχει επικοινωνία και συνεργάζεται με όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.
Υποστηρίζει την εφαρμογή προγραμμάτων, πρακτικών και δράσεων για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών
Είναι γνώστες του ορισμού της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Έχουν ικανότητες στην αναγνώριση και εντοπισμό τέτοιου είδους
περιστατικών.
Παρεμβαίνουν σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού με σκοπό τη διαχείρισή τους.
Αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους μαθητές.
Συμμετέχουν στην εκπαίδευση και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση της σχολικής κοινότητας, αλλά και τη διοργάνωση προγραμμάτων και δράσεων για τη σχολική βία.
Αναζητούν τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες και ανάγκες της σχολικής κοινότητας.
Συνεργάζονται με τη διεύθυνση του σχολείου στον εντοπισμό και επίλυση περιστατικών βίας και εκφοβισμού.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει ρόλο και ευθύνη για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Ο βαθμός εμπλοκής κάθε μέλους,
σχετίζεται τόσο με την ιδιότητά του, όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την ένταση του περιστατικού εκφοβισμού. Άλλος είναι ο ρόλος και η
ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος του δασκάλου, άλλος των συμμαθητών, άλλος των γονιών.
Όλοι όμως συνεργάζονται σε ένα πλαίσιο παράλληλων δράσεων.
Διευθυντής:
 Καταγράφει το περιστατικό, δίνοντας πληροφορίες για το πού και πότε συνέβη το περιστατικό, για το ποιοι συμμετείχαν, ποιοι παρατηρούσαν, τι
μορφή εκφοβισμού ασκήθηκε περιγράφοντας τι ακριβώς έγινε.
 Παρεμβαίνει άμεσα για διακοπή του περιστατικού. 
 Διατηρεί αρχείο καταγραφής των περιστατικών, ώστε να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη.
 Προσδιορίζει αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά παραβίασης των κανόνων ενάντια στη βία.
 Αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη εκφοβιστική συμπεριφορά, επικοινωνεί με τους γονείς του παιδιού τηλεφωνικά και κανονίζει μια
συνάντηση για να συζητήσουν.
 Καθορίζει τις συνέπειες για το παιδί που εκφοβίζει, ύστερα από τη συζήτηση με τους γονείς, τα παιδιά-υποστηρικτές του παιδιού που
εκφοβίζει και καθιστά σαφές ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές.
 Έχει εποπτεία της εξέλιξης της κατάστασης.

Εκπαιδευτικοί:
 Εντοπίζουν το παιδί που εκφοβίζει και αυτό που εκφοβίζεται.
 Μιλούν με το παιδί που εκφοβίζεται, ακούν με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να πει. Διαβεβαιώνουν το παιδί ότι θα ανταποκριθούν άμεσα
για να το προστατεύσουν και ότι είναι διαθέσιμοι να παράσχουν κάθε δυνατή βοήθεια. Ζητούν από το μαθητή/τρια να τους κρατά ενήμερους
σχετικά με οποιαδήποτε εξέλιξη.
 Οδηγούν το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του Διευθυντή και συζητούν σοβαρά μαζί του για το περιστατικό.
 Εξακριβώνουν αν συμμετέχουν και άλλα παιδιά τα οποία ενθαρρύνουν ή/και υποστηρίζουν το παιδί που εκφοβίζει.
 Καλούν τους γονείς των παιδιών που εμπλέκονται στο γεγονός, εκφράζουν τις ανησυχίες τους και ταυτόχρονα δείχνουν ότι είναι αποφασισμένοι να
αναλάβουν δράση.

Συμμαθητές:
 εξακριβώνεται ποιοι συμμαθητές τους ήταν παρόντες στο περιστατικό εκφοβισμού
 Ξεκαθαρίζεται αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει
 Συζητούν μαζί τους για το ποια θα ήταν η κατάλληλη συμπεριφορά σε μια τέτοια περίπτωση (π.χ. να μιλήσουν σε κάποιον ενήλικα για να βοηθήσει)
και για το ποιες ευθύνες έχουν όταν παρατηρούν να συμβαίνει περιστατικό εκφοβισμού
 Συζητούν σχετικά με το τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους
ίδιους όσο και για τους συμμαθητές τους
 Υπενθυμίζονται οι κανόνες της τάξης και ο Σχολικός Κανονισμός
 Προσπαθούν να βρουν τρόπους επίλυσης χωρίς να εστιάζουν στο ¨ποιος
φταίει¨

ΠΡΟΛΗΨΗ
• σε επίπεδο σχολείου:
 Συζήτηση στην τάξη για τον ορισμό & τις μορφές της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού.
 Τρόποι - προτάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση από τους μαθητές: 

σύνταξη των κανόνων της τάξης ενάντια στη βία.
 Σύνταξη του Σχολικού Κανονισμού που αναφέρεται στη σχολική βία και τον εκφοβισμό: δικαιώματα-υποχρεώσεις-καθήκοντα για όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.
 Προσεχτικότερη και παρατηρητικότερη επίβλεψη του σχολικού χώρου
 Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, συνεργασία με τους γονείς για το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας.
 Συζήτηση για τις επιπτώσεις του εκφοβισμού.
 Ενημέρωση σχετικά με το γιατί η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός δεν είναι αποδεκτά από το σχολείο.
 Προγραμματισμός σεμιναρίων, διαλέξεων για το συγκεκριμένο φαινόμενο.
 Παροχή βοήθειας από μαθητές σε άλλους, για την επίλυση των συγκρούσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εκφοβισμό.
 Προαγωγή των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων.

 Παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας (π.χ. μέσω των αθλημάτων).